"Obłok Magellana" Stanisław Lem | recenzja

 

    

    Stanisław Lem to pisarz, którego absolutnie nikomu nie trzeba przedstawiać. Znamy go jednak najlepiej z takich utworów jak "Solaris" czy "Niezwyciężony". I choć absolutnie nie można odmówić im wysokiej jakości poznawczej i artystycznej, warto czasami wyjść poza schematy i sięgnąć po mniej znane powieści. Kto wie? Może zaskoczą nas jeszcze bardziej niż klasyki....

    "Obłok Magellana" to powieść opublikowana po raz pierwszy w 1955 roku. I warto mieć tego świadomość, bowiem fantastyczno-naukowe uniwersum zostało tu zarysowane nie tylko z olbrzymią kreatywnością, lecz także odwagą. W 2025 roku nadal nie znamy odpowiedzi na wiele fundamentalnych dla ludzkości pytań. O niektóre kwestie wręcz boimy się zahaczyć. Tymczasem Lem z zafascynowaniem, ale i pokorą, porusza się po zawiłościach kosmosu, jednocześnie zwracając uwagę na ludzką kruchość i słabość. 

    Głównym bohaterem powieści jest lekarz, który w trakcie wieloletniej podróży statkiem kosmicznym przechodzi swoistą przemianę. Nie należy on jednak do wyjątków, bowiem utwór prezentuje całą paletę bohaterów, którym warto się przyglądać. Lem w niezwykły sposób ilustruje, jaką cenę płaci człowiek za przekraczanie własnych barier oraz za rozwijanie siebie, ludzkości, nauki... Powieść prowokuje do refleksji nad ogólną kondycją człowieka wobec wyzwań świata, zwłaszcza współczesnego oraz tego, który wciąż jaki się przed nami jako wielka niewiadoma.

    "Obłok Magellana" nie jest powieścią oczywistą, miewa trudniejsze fragmenty. Z pewnością problematyczne są neologizmy, które ubarwiają świat przedstawiony, uwiarygadniają go, a czytelnika nie raz zmuszają do wytężonej uwagi. Warto podjąć ten trud lektury, by w pełni doświadczyć niezwykłej przygody, ale i uczty intelektualnej. Wczesny Lem z pewnością różni się od tego, którego znamy z późniejszej twórczości, lecz odradzałabym nazywanie tego w kategoriach "lepszy" - "gorszy". "Obłok Magellana" to po prostu inny utwór. Utwór, który z całą pewnością warto poznać... Serdecznie polecam.

Wpis powstał we współpracy z wydawnictwem:

"Czahary" Maria Rodziewiczówna | recenzja

 

    "Czahary" Marii Rodziewiczówny to kolejny tom z serii literatury klasycznej wydawanej przez Bukowy Las. Serię wyróżnia niezwykła szata graficzna, która przyciągnie oko niejednego wybrednego czytelnika! Tym razem Rodziewiczówna przeniesie nas w klimatyczne miejsca, gdzie wiele się wydarzy. Ale zacznijmy od początku...

    Zosia, główna bohaterka powieści, to typ czarnej owcy w rodzinie. Każdy z rodu Janickich o tym wiedział, lecz dopiero śmierć ojca stała się wyraźną cezurą, od której wizerunek Zosi jeszcze bardziej się wyostrzył. Mamy koniec XIX wieku, kiedy to wciąż dominującą stroną są mężczyźni, a kobiety, jeśli nie chcą wpaść w kłopoty, muszą się podporządkować. Tymczasem główna bohaterka bezpardonowo protestuje przeciw niesprawiedliwemu podziałowi majątku po ojcu, czym rozpoczyna poważny konflikt z braćmi. Bunt Zofii przynosi jednak efekty, ale czy takich się spodziewała?

    Przeczytałam już kilka powieści Rodziewiczówny i z każdą kolejną coraz bardziej przekonuję się do twierdzenia, że twórczość tej pisarki jest błędnie postrzegana przez ogół czytelników. Wedle stereotypu Rodziewiczówna to popularna pisarka romansów, jednak niewiele jest w tym prawdy. "Czahary" to jeden z lepszych przykładów ilustrujących, że wątek romansowy wcale nie znajduje się w centrum zainteresowań Rodziewiczówny. Zosia nie poszukuje miłości swojego życia. Zamiast tego stara się po prostu żyć w taki sposób, aby zachować godność i niezależność. W świetle czasu akcji oraz czasu powstania powieści taka postawa kobiety budzi respekt i rzuca nowe światło na całą historię.

    W "Czaharach" świetnie wypadają drugoplanowe postaci. Jestem wielką fanką Kasjana, którego osobowość powinna być odpychająca, a jednak czytelnik znajduje dla tej postaci wiele serca. Kasjan jest także fundamentalnym źródłem humoru. Oprócz takich smaczków w powieści znajdziemy jeszcze ciekawe wątki związane z finansami czy zarządzaniem, co będzie szczególnie pociągające dla osób zainteresowanych tego rodzaju tematyką.

    Podsumowując, "Czahary" to krótka, lecz treściwa, powieść na jedno popołudnie. Przepiękne wydanie zachęci do czytania, a bohaterowie i miejsca przeniosą Was do zupełnie innego świata. Po takie książki warto sięgać. Serdecznie polecam!

Wpis powstał we współpracy z wydawnictwem:

"Patoedukacja. Co nie działa w polskiej szkole i jak to zmienić. Rozmowy" Wojciech Harpula

 

    Wrzesień dobiega końca. Nowy rok szkolny na dobre się rozkręcił, a uczniowie prawdopodobnie przywykli już do porannych pobudek. I choć szkoła jest dla wszystkich miejscem niezwykle oczywistym, bo mamy z nim do czynienia od najmłodszych lat, to nadal pozostaje przestrzenią licznych sporów. Każdy inaczej odpowie na pytanie, jak powinna wyglądać szkoła. Wśród ogromu pomysłów na system edukacji brak jednej konkretnej odpowiedzi, rozwiązującej wszystkie dzisiejsze problemy przestrzeni szkolnej. Refleksję na temat funkcjonowania szkolnictwa podjął Wojciech Harpula w książce o wymownym tytule - "Patoedukacja".

    Nazwisko autora książki może w pierwszym odczuciu nie budzić zaufania potencjalnych czytelników. Wojciech Harpula jest bowiem dziennikarzem i nie ma nic wspólnego z edukacją. Zarzut ten, choć zgodny z prawdą, jest w tym kontekście bezzasadny. Trzeba tutaj podkreślić, że "Patoedukacja" nie jest wywodem Harpuli na temat szkoły idealnej, lecz zbiorem krótkich wywiadów z osobami, które na co dzień zajmują się dydaktyką. Harpula ograniczył swoją rolę do zadawania pytań i zachęcania czytelników do przemyśleń. Wypowiadają się tu różne osoby. Warto wspomnieć o profesorze Bogusławie Śliwerskim, którego nazwisko z pewnością jest znane wszystkim studentom pedagogiki. Profesor Śliwerski jest specjalistą w swojej dziedzinie, więc zdecydowanie trzeba docenić obecność jego wypowiedzi w książce Harpuli. Poglądy prof. Śliwerskiego na kwestię systemu oświaty są odważne i niezwykle ciekawe, dlatego zachęcam, żeby szczególną uwagę poświęcić temu fragmentowi książki.

    Wśród licznych wypowiedzi znajdziecie osoby z tytułem naukowym doktora, lecz także głosy zwykłych nauczycieli, a nawet uczniów. Dobrze jest spojrzeć na daną kwestię z tak wielu różnych perspektyw, ponieważ dzięki temu zyskujemy szerszy ogląd sprawy i możemy wziąć pod uwagę rozmaite kwestie. Uświadamia nam to także, że "naprawienie" szkoły wcale nie jest łatwym zadaniem, a idealny system w zasadzie nie istnieje. Ta smutna diagnoza wcale nie wyklucza starań o to, żeby każdy członek społeczności szkolnej czuł się dobrze w tych szalonych okolicznościach.

    Podsumowując, nie uważam, że "Patoedukacja" to tytuł bazujący na taniej sensacji (bo wszyscy narzekają na szkołę i łatwo się na tym wybić). Jest to książka, która stara się w pigułce zarysować dzisiejsze patologie edukacji oraz przedstawić możliwe rozwiązania. Moim zdaniem zamiast odgrzewanego kotleta mamy tu raczej zbiór propozycji i pretekstów do rozważań. Dlatego książkę polecam, zwłaszcza tym, którzy interesują się kształtem współczesnej szkoły.

Wpis powstał we współpracy z wydawnictwem:

"Książki. Magazyn literacki" Nr 7-8/2025 | recenzja

 

    Jakiś czas temu mój mąż dokonał ciekawej obserwacji. Otóż zauważył, że nie tylko czytam książki, ale też czytam książki o książkach, oglądam filmy o książkach, piszę o książkach, pracuję z książkami... Do tego pakietu dodać wypada jeszcze czytanie magazynów o książkach. I choć brzmi to nieco absurdalnie, zapewniam, że warto robić te wszystkie rzeczy, ponieważ to właśnie wtedy uczymy się interpretacji, stosowania różnych perspektyw odbioru literatury, poznajemy cudzy punkt widzenia i zanurzamy się w refleksjach. Między innymi taką misję wypełnia gazeta o nazwie "Książki. Magazyn literacki".

    Miesięcznik, o którym dziś mowa, może się pochwalić dość długą tradycją, bowiem wydawany jest nieprzerwanie od 1992 roku. W każdym numerze znajdują się informacje na temat nowości wydawniczych, bestsellerów oraz wydarzeń literackich, na które warto zwrócić uwagę. Magazyn podaje nam to wszystko w pigułce, dzięki czemu nie musimy poświęcać dodatkowego czasu na guglowanie, jakie trendy czytelnicze w tej chwili zawładnęły rynkiem książki. W czasopiśmie znajdziecie ranking najlepiej sprzedających się tytułów w ostatnim miesiącu oraz humorystyczne opisy fabuły w dużym uproszczeniu. Zatem jeśli ktoś chce wiedzieć, co w trawie piszczy, tego rodzaju czasopismo będzie świetnym wyborem.

    "Książki. Magazyn literacki" to również zbiór rewelacyjnych felietonów, esejów i wywiadów. W najnowszym numerze, można powiedzieć "wakacyjnym", przeczytacie między innymi o sztuce introligatorstwa, nowym wydaniu dzieł Juliusza Słowackiego czy biografii Tadeusza Borowskiego, wydanej ostatnio przez wydawnictwo Znak Literanova. Moją uwagę przykuła refleksja Małgorzaty Karoliny Piekarskiej na temat obrazu kobiety w kryminałach Walerego Przyborowskiego oraz rozmowa z Agnieszką Janiszewską na temat serii pt. "Dziedzictwo elfów" - swoją drogą, czuję się zachęcona do lektury. :)

    Podsumowując, najnowszy numer miesięcznika "Książki" jest wart polecenia ze względu na ciekawe wywiady, błyskotliwe felietony oraz przegląd bieżących zagadnień, zjawisk, wydarzeń czy mód. Nie zawsze musimy zgadzać się z autorami poszczególnych wypowiedzi (ja się kilkakrotnie nie zgodziłam) - tym lepiej! Wówczas tworzy się w naszych myślach dialog, dopuszczający liczne głosy i poszerzający horyzonty. Zdecydowanie warto sięgać po takie rzeczy. :)

Wpis powstał we współpracy z wydawnictwem:

"Biblioróżnorodność. Manifest wydawców niezależnych" Susan Hawthorne | recenzja

 

    Istnieje powiedzenie "światem rządzi pieniądz". Oznacza ono smutną diagnozę społeczeństwa owładniętego pokusą ciągłego bogacenia się, wypierając jednocześnie takie wartości jak zdrowie, rodzina czy szczęście. Niestety, dopóki istnieją pieniądze, dopóty ludzie będą się mierzyć z licznymi problemami niemal w każdej sferze życia. Jedną z nich jest branża wydawnicza, szczególnie bliska sercom czytelników. I choć bardzo chcielibyśmy, aby środowisko czytelnicze było inne, może nieco zdystansowane od reszty świata, wszyscy doskonale wiemy, że wcale tak nie jest. 

    "Biblioróznorodość. Manifest wydawców niezależych" wskazuje na niechlubne miejsca współczesnego rynku książki. Susan Hawthorne, autorka manifestu, sama jest współzałożycielką i dyrektorką niezależnego wydawnictwa feministycznego, a więc dostajemy do rąk wypowiedź osoby doświadczonej i kompetentnej. Zacznijmy jednak od początku...

    Termin zawarty w tytule publikacji odnośni się do pojęcia "bioróżnorodności", które jest w powszechnym użyciu. Susan Hawthorne posłużyła się tym hasłem jako pewnego rodzaju kalką i zastosowała go do rynku wydawniczego. Jak twierdzi autorka, biblioróżnorodność to "złożony, samowystarczalny system opowiadania historii, pisania, publikowania  i innych rodzajów produkowania przekazów ustnych, czyli oratury, oraz literatury." Im bardziej skomplikowany system, tym lepiej, bowiem wówczas kwitnie w nim życie kulturowe, mające zbawienny wpływ na jego uczestników.

    Manifest Susan Hawthorne jest nie tylko wyrazem frustracji wynikającej z wieloletnich obserwacji branży książkowej, lecz także wezwaniem czytelników do samokształcenia w tym zakresie. Wybory konsumentów, świadomość pewnych mechanizmów czy zjawisk współczesnej kultury to elementy niezwykle potrzebne w budowaniu dobrego "ekosystemu czytelniczego". Swoją tezę Hawthorne obszernie argumentuje, powołując się na liczne wydarzenia, problemy czy zjawiska. Niektóre z nich powstały na zupełnie innym gruncie, lecz ich echo pobrzmiewa daleko od pierwotnego kontekstu, wpływając bezpośrednio na rynek książki. W manifeście znajdziecie zatem solidną dawkę wiedzy, konkretne stanowisko, żywą polemikę i głośne wezwanie, aby nie ulegać ślepo wpływom rynku. "Biblioróżnorodność" to intrygujący tytuł, z którym każdy książkoholik powinien być obeznany. Serdecznie polecam.

Wpis powstał we współpracy z wydawnictwem:

"Przyjaciele muzeum" Heather McGowan | recenzja

 

    Z czym kojarzy się Wam muzeum? Sztuka, kultura, artyzm, wybitne dzieła... Ha! Tak by było, gdybyśmy żyli w idealnym świecie. Tymczasem Heather McGowan w swojej najnowszej powieści pokazuje, że muzeum bynajmniej nie stanowi stolicy kultury wyższej. Pod płaszczykiem ekstrawagancji i wyjątkowości kryje się najzwyklejsza w świecie żądza pieniędzy, niepohamowana chęć wzbogacenia się, która nigdy nie kończy się dobrze.

    Główną bohaterką powieści jest Diane Schwebe. Postać tę poznajemy w najgorszym z możliwych dla niej momentów, kiedy sypie jej się cały świat, a problemy zdają się ciągnąć bez końca. Najważniejszym powodem do zmartwień jest jednak to, by udało się uratować muzeum w Nowym Jorku. Instytucja znajduje się bowiem w kłopotach finansowych, podupada, natomiast zebrane w niej dzieła sztuki mają różne pochodzenie - niektóre nawet nielegalne. Sytuacji nie poprawia fakt, że na zatuszowanie autentycznego pochodzenia eksponatów Diane oraz pracownicy placówki mają tylko... dobę. Akcja pędzi więc na łeb, na szyję, a czytelnik musi radzić sobie z coraz to nowszymi informacjami, stale komplikującymi tok zdarzeń.

    "Przyjaciele muzeum" to nie tylko thriller, jak twierdzą reklamy, lecz także, a może nawet przede wszystkim, satyryczno-gorzka historia o ludziach i miejscach. Przyznać trzeba, że nie jest to łatwa lektura i momentami będzie testować cierpliwość czytelnika. Warto jednak podjąć ten trud, by móc przeżyć niezwykłą podróż po świecie sztuki i artystów oraz osób związanych z tym środowiskiem. Heather McGowan podjęła temat, który nie należy do prostych ani przyjemnych. Autorka z jednej strony wyśmiewa pewne tendencje, z drugiej zaś uzasadnia ich istnienie. Tu nie ma miejsca na łatwe odpowiedzi ani upraszczanie świata. Powieść chce, by czytelnik był zaangażowany, świadomy i otwarty na niewygodną prawdę. Zechcecie się z nią skonfrontować?

    Powieść Heather McGowan zaskoczyła mnie swoją konstrukcją, narracją, problematyką. Spodziewałam się lektury bardziej rozrywkowej niż intelektualnej, a dostałam literacki labirynt, po którym poruszałam się z taką samą niepewnością co zaintrygowaniem. "Przyjaciele muzeum" to niesamowita opowieść, przy której nie sposób się nudzić. Serdecznie polecam!

Wpis powstał we współpracy z wydawnictwem:

"Rękopis znaleziony w Saragossie" Jan Potocki | recenzja

 

    "Rękopis znaleziony w Saragossie" to wybitne dzieło Jana Potockiego, pochodzące z początku XIX wieku, które do tej pory cieszy się wielką popularnością. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest zapewne ekranizacja powieści z 1964 roku, chętnie przypominana w telewizji. Do "Rękopisu..." zatem powracamy często i z przyjemnością, a powodem tego zachowania jest z pewnością monumentalność utworu.

    Prezentowany tytuł przynależy do gatunku powieści łotrzykowskiej (romansu awanturniczego), charakteryzującego się między innymi obecnością elementów satyry, bohaterem w roli rzezimieszka czy hulaki, narracją z perspektywy pierwszoosobowej oraz bogatą fabułą, która nie pozwala nam na odłożenie książki. Ta ostatnia cecha jest szczególnie kłopotliwa w przypadku "Rękopisu...", który w niniejszym wydaniu liczy sobie niemal 800 stron! I choć studenci polonistyki, widząc taką cegłę w spisie lektur, niechętnie podejmują czytelnicze wyzwanie lub nawet kapitulują już na samym początku, zdecydowanie warto wrócić do tego utworu w spokojniejszych warunkach i bez presji czasu. Dlaczego?

    

    Przede wszystkim warto pamiętać, że powieść Potockiego jest naszym narodowym dziedzictwem i utworem wyróżniającym się na tle innych. Historia obfituje w takie motywy i wątki, które czytelnicy lubią najbardziej... Mamy tu bowiem całą masę tajemnic, niewyjaśnionych okoliczności, zagadek, które tylko czekają na odkrycie. Intrygująca jest także przestrzeń literacka - zamki, pustelnie, gospody czy jaskinie pozwalają nam poczuć klimat powieści i nierzadko serwują ciarki na plecach. Opowieść Alfonsa von Wordena to niezwykle fascynująca przygoda, podczas której dotrzemy do zakazanych miejsc, doświadczymy rzeczy wykraczających poza nasz intelekt, poznamy mnóstwo świetnie skrojonych postaci oraz najzwyczajniej w świecie będziemy się świetnie bawić.

    Powyższe wydanie powieści jest wyjątkowe. Po pierwsze, warto zwrócić uwagę na przekład tekstu, który w Polsce ujrzał światło dzienne dopiero w 2015 roku. Tłumaczenie Anny Wasilewskiej należy na ten moment do najnowszych i najwierniejszych przekładów. Trzeba o tym wspomnieć, gdyż "Rękopis..." został napisany po francusku, a następnie był wielokrotnie tłumaczony, skracany, cenzurowany itp. Po drugie, książka została przepięknie wydana. Jest to twarda oprawa ze stronami w kremowym kolorze, wbrew pozorom - komfortowa do czytania, a na półce prezentuje się wręcz godnie! Jak dla mnie to pozycja obowiązkowa dla każdego literackiego wyjadacza, klasa sama w sobie. Serdecznie polecam!

Wpis powstał we współpracy z wydawnictwem: